Przedstawiamy pierwszy artykuł z serii „Słownik TylkoSkoki”. Chcemy przybliżyć wszystkim kibicom podstawowe zasady obowiązujące w tej konkurencji. Zaczynamy od podstaw, czyli od punktacji oraz zasad najbardziej popularnych konkursów. Dalej, zajmiemy się regułami rozgrywania mistrzostw, pucharów i cykli, w Polsce i na świecie. Wyjaśnimy też, na czym polegają trudności współczesnych parkurów.

Jeździecka konkurencja - skoki przez przeszkody, swoją popularność zawdzięcza między innymi bardzo prostym zasadom. Pomimo, że w przepisach znaleźć można ponad dwadzieścia rożnych typów konkursów, to reguły ich rozgrywania są bardzo zbliżone do siebie. Generalnie, rywalizacja przebiegająca na parkurze (torze) polega na pokonywaniu przeszkód, a czynnikami klasyfikacji są dokładność i czas przejazdu. Z kolei skala trudności samego parkuru wynika z wielkości i wizerunku przeszkód, kształtu trasy, przebiegu oraz odległości w liniach między przeszkodami, a tak właściwie z kombinacji tych elementów.

Punktacja:

• Zrzutka – 4 punkty karne

• Zrzutka w konkursie szybkości – 3 lub 4 karne sekundy dodane do czasu przejazdu

• Pierwsze nieposłuszeństwo konia (wyłamanie i zatrzymanie przed przeszkodą, opór konia) – 4 punkty karne, drugie nieposłuszeństwo (tylko na zawodach krajowych do klasy N) - 8 punktów karnych

• Drugie nieposłuszeństwo – eliminacja, na zawodach krajowych do klasy N (120 cm) eliminuje dopiero trzecie nieposłuszeństwo

• Upadek konia lub jeźdźca – eliminacja

• Pomylenie trasy przejazdu – eliminacja

• Przekroczenie normy czasu (norma wynika z długości trasy i wyznaczonego tempa, w jakim koń powinien pokonywać parkur) – 1 punkt karny za każde rozpoczęte cztery sekundy powyżej normy i 1 punkt karny za każdą rozpoczętą sekundę w przypadku rozgrywek.

Chcemy zaznaczyć, że nie są to szczegółowe regulacje, które można znaleźć w przepisach, a obrazowe przedstawienie podstawowych zasad.

Konkurs na punkty i czas – zwykły (art. 238.2.1)

Ma najprostsze zasady. O klasyfikacji, w pierwszej kolejności decyduje dokładność pokonywania przeszkód i punkty karne. W przypadku równej ich ilości, o zwycięstwie decyduje czas. Przeważnie kilku lub kilkunastu zawodników pokonuje parkur bezbłędnie i wygrywa ten spośród nich, który uczynił to najszybciej.

Konkurs dwufazowy (art. 274.5.3)

Parkur podzielony jest na dwie części (fazy). W pierwszej, składającej się z siedmiu lub ośmiu przeszkód liczy się dokładność. Linia mety pierwszej fazy jest jednocześnie startem do drugiej. Kto pokona pierwszą część parkuru bez punktów karnych, ten od razu startuje w drugiej fazie. Zwycięzcą zostaje zawodnik, który drugą fazę pokona bezbłędnie i w najlepszym czasie. Istnieje też wariant tego konkursu (art. 274.5.5), gdzie w drugiej fazie ewentualne zrzutki przeliczane są na karne sekundy. W takim przypadku, o zwycięstwie też decyduje druga faza, ale jej wynik to suma czasu faktycznego i ewentualnych karnych sekund za zrzutki (każdy błąd to trzy sekundy).

Wprowadzony niedawno kolejny wariant konkursu dwufazowego (art. 274.5.6) zakłada, że wszyscy którzy ukończą pierwszą fazę (niezależnie od wyniku) jadą drugą. O zwycięstwie decyduje suma punktów karnych z dwóch faz i czas z drugiej fazy.

Konkurs Grand Prix i inne z rozgrywką (art. 238.2.2)

Zawodnicy najpierw pokonują zazwyczaj bardzo trudny i długi parkur. Już samo obserwowanie przejazdów podstawowych przynosi wiele emocji. Szczególnie wtedy, kiedy kibicom długo przychodzi czekać na pierwszy bezbłędny wynik. Emocje sięgają zenitu podczas rozgrywki, do której awansują tylko ci, którzy pokonają parkur podstawowy bez punktów karnych (lub z innym najlepszym wynikiem). Zasady klasyfikacji rozgrywki są identyczne jak w konkursie na punkty i czas, a kolejność startów jest taka sama jak w przejeździe podstawowym. Zawodnicy którzy nie wejdą do rozgrywki klasyfikowani są według punktów i czasu pierwszego przejazdu.

Konkurs Grand Prix i inne dwunawrotowe (art. 273)

Istnieją różne warianty tego konkursu. Pierwszy z dwóch najbardziej popularnych, składa się z dwóch nawrotów, rozgrywanych na różnych parkurach. Do drugiego, awansuje 25% zawodników (chyba, że organizator określi inaczej) według punktów i czasu. W drugim nawrocie, kolejność startu jest odwrotna do miejsc zajętych w pierwszym nawrocie. O zwycięstwie decyduje suma punktów karnych z obu nawrotów i czas drugiego nawrotu.

Drugi wariant to konkurs dwunawrotowy z rozgrywką. Tu też do drugiego nawrotu awansuje 25% zawodników, jednak przy równej ilości punktów karnych, dochodzi do rozgrywki na punkty i czas. Ponieważ te zasady wymagają olbrzymiego wysiłku od koni i jeźdźców, najczęściej spotykany jest przy najbardziej prestiżowych i wysoko dotowanych konkursach, jak Grand Prix na CSIO w Akwizgranie czy też w Spruce Meadows.

Konkurs z jokerem o wzrastającym stopniu trudności (art. 269)

Na parkurze ustawionych jest osiem lub dziesięć przeszkód. Teoretycznie każda kolejna jest trudniejsza od poprzedzającej. Nie ma tu punktów karnych. Zawodnicy za bezbłędne skoki otrzymują punkty bonifikacyjne zgodne z numeracją przeszkód. Za jedynkę – 1, za dwójkę – 2, itd. Ostania przeszkoda (8 lub 10) ma dwie alternatywne możliwości. Jedną z nich jest tzw. joker z podwójną punktacją (zazwyczaj bardzo trudny do pokonania). W przypadku zrzutki na jokerze, odejmuje się jego wartość od dotychczas zdobytych punktów i niezależnie od tego, jak zawodnik spisywał się do tego momentu, zajmuje on jedno z ostatnich miejsc. W przypadku, kiedy dwóch lub więcej jeźdźców zdobędzie tę samą liczbę punktów bonifikacyjnych, wtedy o miejscach decyduje czas przejazdu.

Konkurs szybkości (art. 263)

O klasyfikacji decyduje uzyskany czas. Ewentualne błędy na przeszkodach przeliczane są na karne sekundy. Zatrzymanie nie jest karane, bowiem zawodnik najeżdżając po raz drugi na tę samą przeszkodę i tak traci sporo czasu. Wygrywa para, która ma najlepszy wynik sumaryczny wyrażony czasem (czas przebiegu + cztery karne sekundy za każdą zrzutkę).

Konkurs kolejnych eliminacji (art. 272)

Na placu konkursowym podzielonym na dwie równe części, zostaną ustawione w lustrzanym odbiciu, dwa identyczne tory przeszkód. Stąd kibice mogą obserwować bezpośrednią rywalizację między zawodnikami. Do niej przystępuje 16 zawodników, którzy stają do walki parami i rywalizują na zasadach „pucharowych” – zwycięzca przechodzi do kolejnej rundy.

Potęga Skoku (art. 262.2)

Konkurs Potęgi Skoku to swoisty skok jeździecki wzwyż. Polega na pokonywaniu coraz wyższej przeszkody, sięgającej nawet ponad dwa metry (w pierwszej rundzie 170 cm). Konie startujące w konkursie muszą być silne i zwinne. Najważniejszą przeszkodą jest mur wykonany z małych drewnianych skrzynek, imitujący ceglaną ścianę. Kiedy dochodzi do poważnych wysokości, koń nie widzi drugiej strony i musi w pełni zaufać swojemu jeźdźcowi. Konkurs składa się z rundy podstawowej (z czterema przeszkodami) i maksymalnie czterech rozgrywek (dwie przeszkody). Błędy na każdej z przeszkód oceniane są tak samo. Do kolejnych rozgrywek awansują tylko pary z zerowym wynikiem. Jeśli czwarta rozgrywka nie wyłoni zwycięzcy, zawodnicy zajmują pierwsze miejsce ex aequo. Startujący mają prawo zrezygnować z udziału w czwartej rozgrywce jeśli uznają, że jest to zbyt duże obciążenie dla ich koni.

Konkurs sześciu barier lub sześciu przeszkód (art. 262.3)

Zasady są takie same jak przy potędze skoku, z tym, że zamiast parkuru, ustawia się sześć przeszkód w jednej linii, oddalonej od siebie o około 11 metrów (dwa kroki galopu konia). Jeśli wielkość placu na to nie pozwala, można ilość przeszkód ograniczyć do czterech. 

Więcej w Słowniku TylkoSkoki.

Jakie jeszcze tamaty powinniśmy opisać? Napiszcie w komentarzu lub w wiadomości na naszym fanpage'u TylkoSkoki.