Wielu z polskich hodowców i zawodników w jeździeckim środowisku, szukając najlepszego konia w 2017 roku, z pewnością spojrzałoby na ranking z 30 września 2017 roku opublikowany przez Światowe Zrzeszenie Hodowców Koni Sportowych (WBFSH). Autorzy tego zestawienia szeregowali konie skokowe (i nie tylko) na podstawie ilości zdobytych przez nie punktów w konkursach Longines Rankings. Patrząc na jego czołówkę, jako pierwszego możemy zobaczyć tam ogiera Halifaxa van het Kluizebosa. Jest to całkowicie uzasadnione i poparte świetnymi rezultatami. Tak samo sytuacja wygląda w rankingu ogierów, na którym Chacco Blue widnieje jako pierwszy. Oba te rankingi stworzone przez znane stowarzyszenie są jak najbardziej prawidłowe i poparte punktowanymi startami w zawodach międzynarodowych.  Podstawą przyznawania punktów są tutaj wysokość przeszkód w konkursie i, w większym stopniu, pula nagród w konkursie.

Co ważne, system FEI dotyczy tylko wyższych klas (w skokach od 1,45 m w górę), a punkty zawsze przyznawane są 16 parom, niezależnie od tego, czy było ich 20 czy 100. Przyjmowane jest więc założenie, że im wyższa pula nagród, tym trudniejsza jest skala konkursu i mocniejsza w nim konkurencja, stąd liczba przyznawanych punktów jest większa. Z tej „ekonomicznej zasady” (więcej pieniędzy i więcej punktów) wyłączone są zawody mistrzowskie (ME, MŚ, IO itp.) oraz Puchary Narodów. Tam, z racji wysokiej skali trudności, też zarówno jeździec, jak i koń może zdobyć sporo punktów. Z kolei ranking najlepszych reproduktorów WBFSH tworzony jest w oparciu o sumę punktów Longines Rankings zdobyte przez synów i córki danego ogiera.

Top Ten ogierów 2017 według WBFSH (wyniki potomstwa za okres październik 2016 - wrzesień 2017)

1. Chacco-Blue – 22346
2. Diamant De Semilly - 18575
3. For Pleasure - 14240
4. Cornet Obolensky - 13842
5. Casall Ask - 12778
6. Kashmir Van't Schuttershof - 11343
7. Kannan - 10924
8. Baloubet Du Rouet – 10715
9. Balou Du Rouet - 10373
10. Berlin (Caspar) - 10102

Inne rankingi, jak np. hippomundo.com, tworzone są w oparciu nagrody pieniężne. Tu w odróżnieniu od rankingu FEI pod uwagę brane są wszystkie konkursy i jedynym czynnikiem klasyfikacji jest suma wygranych. W tych tabelach na czoło często wysuwają się konie triumfujące w najwyżej dotowanych konkursach świata jak np. Grand Prix CSIO Calgary czy CSIO w Akwizgranie, gdzie pule znacząco przekraczają skalę grup punktowych rankingu FEI. Tu ogiery klasyfikowane są według sum wygranych potomstwa.

Top Ten ogierów 2017 według Hippomundo

1. Diamant de Semilly €3,328,102
2. Chacco-Blue €3,290,556
3. Kashmir van Schuttershof €2,848,986
4. For Pleasure €2,812,380
5. Cornet Obolensky €2,757,231
6. Casall Ask €1,991,395
7. Quidam de Revel €1,887,404
8. Nabab de Reve €1,730,612
9. Kannan €1,579,992
10. Baloubet du Rouet €1,559,512

Jednak cały czas specjaliści od sportu i hodowli próbują znaleźć jeszcze lepsze rozwiązania, które pokazywałyby najlepsze konie sportowe oraz najlepsze rezultaty potomstwa ogierów.

Od 1 stycznia 2015 roku holenderska firma Horsetelex śledzi wszystkie wyniki wszystkich zawodów FEI (skoków przez przeszkody, ujeżdżenia, wkkw) na całym świecie. Monitoruje wszystkie miejsca, od numeru pierwszego do ostatniego. Daje to wiele rzetelnych informacji, dzięki którym użytkownicy Horsetelex mogą z niego korzystać w zakresie hodowli. Aby wyciągnąć wnioski z wyników międzynarodowych, HorseTelex opracował przy współpracy z czołowymi zawodnikami, trenerami oraz stajniami sportowymi rewolucyjny system. System ten zbiera informacje ze wszystkich startów w międzynarodowym sporcie (począwszy od 1,30 m w skokach przez przeszkody), co w rezultacie daje nam pełny obraz, jak bardzo dany koń jest skuteczny w swoich startach.

Koncepcja rankingu Horsetelex dzieli się na trzy części: ISV, IPV i PG

ISV (International Sport Value – Międzynarodowa Wartość Sportowa) - to światowy ranking koni sportowych w skokach i ujeżdżeniu, układany w oparciu o wszystkie indywidualne występy wszystkich koni w zawodach FEI.

IPV (International Progeny Value – Międzynarodowa Wartość Potomstwa) – to światowy indeks ogierów, klaczy i ksiąg stadnych w skokach i ujeżdżeniach, oparty na wszystkich danych z rankingu ISV. Ponadto ranking Międzynarodowej Wartości Potomstwa został podzielony na pięć klas:

• Klasa A - wiek potomstwa: nieograniczony. Minimum 100 potomków
• Klasa B - maksymalny wiek potomstwa: 15 lat. Minimum 80 potomków.
• Klasa C - maksymalny wiek potomstwa: 13 lat. Minimum 60 potomków.
• Klasa D - maksymalny wiek potomstwa: 11 lat. Minimum 40 potomków.
• Klasa E - maksymalny wiek potomstwa: 9 lat. Minimum 20 potomków.

PG (Point Group – zbiór punktów) – to system przyznawanych punktów, za zajęte miejsce, rangę konkursu oraz rezultat.

Jak powstaje Horsetelex ranking?

Dla każdego konia zbierane są dane takie jak: ilość startów, zajęte miejsce, wysokość konkursu, rodzaj konkursu (z rozgrywką, zwykły itp.), punkty za zajęte miejsce i bonus.

Postanowiliśmy się temu przyjrzeć na konkretnym przykładzie. Na początek musieliśmy znaleźć konia, który w ostatnim czasie startował 5 razy, ponieważ takie jest minimum do wykonania obliczeń ISV. Jako przykład przyjęliśmy wałacha Chintablue, na którym startuje Wojciech Wojcianiec. W okresie od 13 stycznia do 15 lutego startował on pięć razy, wg rankingu Horsetelex zdobył aż 323 punkty, a jego ISV na ten okres wynosi 64,60. Taki rezultat daje mu 127 pozycję. Teraz przyjrzyjmy się bliżej jego startom.

Patrząc na powyższą tabelkę, możemy zaobserwować potrzebne nam dane:

W Neustadt Dosse w konkursie dwunawrotowym zajął 7 miejsce, co dało mu aż 190 pkt + bonus w postaci 33 punktów. Kolejny punktowany start to 2 miejsce w Opglabbeek, gdzie zdobył 80 punktów. Ostatni start, za który otrzymał bonifikatę to CSI2* w Lublinie i dostał ich 20. Co ciekawe, za wygraną w potędze skoku, Chintablue nic nie otrzymał od systemu Point Group.

Wzór na ISV jest bardzo prosty:

Liczba zdobytych punktów: liczba startów = ISV

Jak są przydzielane punkty?(system PG)

• Zero punktów karnych w konkursie 1.30 m = 20 punktów
• Zero punktów karnych w konkursie 1.35 m = 30 punktów
• Zero punktów karnych w konkursie 1.40 m = 50 punktów
• Zero punktów karnych w konkursie 1.45 m = 80 punktów
• Zero punktów karnych w konkursie 1.50 m = 160 punktów
• Zero punktów karnych w konkursie 1.55 m = 180 punktów
• Zero punktów karnych w konkursie 1.60 m = 200 punktów

Jeśli koń będzie miał 4 punkty karne w konkursie 130-135cm, to nie dostanie żadnych punktów w rankingu Horsetelex. Natomiast w  konkursach 140-145(z maksymalnie jedną zrzutką) i 150-155(z maksymalnie dwoma zrzutkami) oraz 160(z maksymalnie dwoma zrzutkami) konie zdobywają bonifikatę punktową.

Ponadto jest również specjalny system przyznawania punktów za zawody takie jak Puchar Narodów, konkurs dwufazowy itd., oraz system przyznawania punktów bonusowych za zawody o wysublimowanym poziomie trudności.

Świetnym przykładem działania systemu bonusowego jest start Wojciecha Wojciańca na wałachu Chintablue w Neustadt Dosse

Bonus wziął się stąd, że był to konkurs dwunawrotowy. Zwycięzca dostał 40 punktów, kolejny koń 39, Chintablue ,jako że zajął 7 miejsce, zgromadził ich 33. Co ciekawe, 40 zawodnik nie dostał żadnego punktu, ponieważ punkty bonusowe rozdawane były tylko zawodnikom, którzy mieli maksymalnie 5 punktów karnych. Ostatni koń mający z takim wynikiem to Zodiak V Z - dostał tylko jeden punkt bonusowy, a zajął 34 miejsce.

Jak obliczany jest ranking IPV?

Ranking IPV oblicza się, sumując wszystkie punkty potomstwa i wnuków danego ogiera.  Punkty wnuków liczą się w 50%.

W ten sposób możemy policzyć IPV dla Chacco Blue (ogiera nr 1 wg rankingu WBSFH). Najciekawsze w tym rankingu jest to, że rzeczywiście to Chacco Blue ma najwięcej punktów ze wszystkich ogierów, natomiast ma również najwięcej potomstwa, które nie zdobyło żadnego punktu, stąd zajmuje w rankingu Horsetelex dopiero 7 miejsce. Prowadzi tu For Pleasure, który w rankingu WBSFH jest trzeci.

Top Ten ogierów 2017 według Horsetelex (wspaźnik IPV/A)

1. For Pleasure 683,59         
2. Cornet Obolensky 660,71              
3. Baloubet Du Rouet 588,94            
4. Casall Ask 529,79               
5. Cardento 528,29                
6. Kannan 526,57   
7. Chacco-Blue 519,19          
8. Kashmir Van Schuttershof 488,44              
9. Colman 482,95   
10. Balou Du Rouet 482,49   

Kiedy w naszym rankingu IPV odszukacie państwo ogiera Chacco Blue, zobaczycie, że ilość zdobytych punktów przez jego potomstwo wynosi: 193 517. Jeśli ich ilość zostanie podzielona przez liczbę potomstwa(438), wyjdzie nam wynik 441,819. Ranking uwzględnia również liczbę punktów zdobytą przez wnuków, w tym wypadku 9143, którą trzeba podzielić przez 2. Dlaczego? Ponieważ Chacco Blue jest w 50% genetycznie związany z wnukami. Po dotychczasowych obliczeniach otrzymamy liczbę 4571,5. Teraz dzielimy ją przez liczbę wnuków(64) i wychodzi nam 71,429. Na końcu sumujemy punkty zdobyte przez bezpośrednie potomstwo i punkty zdobyte przez wnuki. Wychodzi nam 513,248688, w przybliżeniu 513,25. Warto dodać, że ranking ulega zmianie z każdym nowym wynikiem osiągniętym przez potomstwo - wyjaśnia Dirk Willem z Horsetelex.

Jak można zauważyć, Holendrzy zaproponowali nowy sposób obliczania rankingu. Taki system może odegrać szczególną rolę w hodowli koni. Dzięki takim obliczeniom możemy znaleźć ogiera, który prezentuje najwyższy poziom i jest przy tym najskuteczniejszy, a także potomstwo, które najlepiej dziedziczy wartościowe cechy ojca.

Czy hodowcy powinni wybierać ogiery w oparciu o rankingi, czy są już one na tyle dobre, aby o nie opierać w głównym stopniu decyzje hodowlane? Pewnie tak, ale warto też przypomnieć, że kamienie milowe hodowli często powstawały poprzez działania prowadzone w znacznym stopniu wbrew powszechnie uznawanym regułom.

Na zdjęciu klacz Fit for Fun pod Lucianą Diniz na zawodach CSIO5* w Sopocie. Klacz w rankingu Horsetalex 2017 zajęła 3 miejsce, a jej ojciec For Pleasure został najlepszym reproduktorem 2017 roku.

Autor: Jakub Michalak

Rankingi Horsetelex znajdziecie pod adresem www.horsetelex.com/database 

Fot. Asia Bręklewicz