Nieodłącznym elementem rywalizacji w konkurencji skoki przez przeszkody, jest pokonywanie parkuru. Czynnikami klasyfikacji są: dokładność przejazdu (najlepiej, jeśli jest to wynik bezbłędny) i czas pokonywania przeszkód. W zależności od rodzaju konkursu, waga tych dwóch składników jest różna. Sama skala trudności parkuru wynika z kolei z: rodzajów przeszkód, wielkości i wizerunku przeszkód, rysunku trasy przebiegu, oraz odległości w liniach między przeszkodami i w szeregach.

Rodzaje przeszkód

Trzy podstawowe warianty to:

• Stacjonata, czyli przeszkoda pionowa. W najbardziej klasycznym wydaniu jest zbudowana z drągów, ale może również występować w postaci muru lub różnego rodzaju bramek.

• Okser, czyli przeszkoda wysoko-szeroka, która z profilu będzie miała kształt prostokąta.

• Triple bar, przeszkoda, która składa się z trzech pionowych coraz wyższych elementów. Z profilu przypomina trójkąt.

Zupełnie inna przeszkodą jest rów z wodą, czyli przeszkoda płaska, która wymaga zupełnie innego skoku. Bardzo często to nie sam rów jest trudnością, ale to, co ustawione jest przed i po nim. Jeździec w krótkim czasie musi zmobilizować konia do zupełnie innych skoków.

Ten rodzaj przeszkody obowiązkowy jest tylko w Pucharze Narodów, ale często stosuje się też go w innych klasycznych konkursach na otwartych terenach.

Rozmiary przeszkód

Rozmiar przeszkód determinowany jest klasą konkursu. Zgodnie z przepisami FEI najwyższa przeszkoda (nie licząc konkursów potęgi skoku itp.) może mieć wysokość 170 cm. Maksymalna szerokość oksera to 200 cm, a triple bara 220. Rów może mieć szerokość do 4,5 m. W praktyce, rozgrywane są konkursy do 160 cm. W 2017 jedynym wyjątkiem było Grand Prix w CSIO5* Calgary, gdzie propozycje zawodów określiły klasę tego konkursu na 170 cm.

W przepisach PZJ określa się, że połowa przeszkód danej klasy powinna mieć maksymalną wysokość. Inaczej jest w przypadku najważniejszych konkursów międzynarodowych. Im konkurs wyższy tym liczba przeszkód o maksymalnych rozmiarach mniejsza. Z racji tego co pisaliśmy wyżej, maksymalne wysokości przeszkód częściej stosuje się przy przeszkodach pionowych. Wynika to z faktu, że sam parkur zawiera szereg innych trudności i zastosowanie tutaj w większej liczbie pełnowymiarowych przeszkód uczyniłoby go nazbyt trudnym.

Szerokie przeszkody zajmują więcej miejsca pod parabolą lotu konia, stąd precyzja najazdu i wybrania właściwego miejsca odbicia muszą być większe. W każdym parkurze gospodarze toru starają się zachować równowagę pomiędzy liczbą przeszkód pionowych, a pionowo-szerokich.

Wizerunek przeszkody

Składa się na niego niezwykle wiele aspektów takich jak: kolory, ułożenie drągów, desek płotków, rowu z wodą pod przeszkodą, czy też tło za przeszkodą. Bezbłędnemu pokonywaniu przeszkód sprzyja m.in. ich mocne wypełnienie. Przy przeszkodach ażurowych, konie są mniej uważne i trudniej im samodzielnie określić właściwy punkt odbicia. Z drugiej strony mocno zabudowana przeszkoda też może być trudna, co pokazały ostatnie sezony, kiedy to w modzie są mury lub stacjonaty z desek, na których widnieje pejzaż na naklejonej fototapecie.

O skali trudności może decydować też sposób pomalowania drągów. Zastosowanie kontrastowych kolorów powoduje, że konie są bardziej uważne, za to mniej respektowane będą te jednobarwne. O trudności może decydować też to, co powieszone jest na samej górze przeszkody. Zamiast standardowego drąga, często stosuje się cienkie i lekkie deski, których nawet minimalne muśnięcie powoduje zrzutkę.

Rysunek trasy przebiegu

Linia trasy przebiegu, kształt zakrętów i linii po łukach to kolejny element, który w zależności od przyjętej skali trudności będzie mniej lub bardziej wymagający dla koni i jeźdźców. Obszerne zakręty o szerokim kącie i długim dystansie pozwalają na odpoczynek i lepsze przygotowanie się do pokonania kolejnej przeszkody. Zacieśnienie zakrętu powoduje, że tego czasu jest mniej i najazd wymaga większej precyzji.

To samo dotyczy łuków w liniach. Szybkie złamanie tego łuku powoduje konieczność szybkiego skrętu. Innym utrudnieniem może być złamanie łuku blisko przed kolejną przeszkodą, które powoduje, że jeździec ma szansę wyprostować konia i pokazać mu przeszkodę dopiero w ostatnim momencie.

Odległości w liniach

To element, który w dużej mierze stanowi o trudności parkuru i do tego przy bardzo wnikliwej obserwacji może być dość widowiskowy. Ciasna linia wymaga skrócenia kroku koni, szeroka powoduje konieczność mocniejszej jazdy. Trzeba to zrobić dobrze, aby odskok przed kolejną przeszkodą w lini wypadł w optymalnym miejscu. Czasami podczas śledzenia tego, co w poszczególnych miejscach robią różni zawodnicy można zauważyć, że liczba wykonywanych przez konie kroków galopu między przeszkodami jest różna. Przy zawodach wysokiej rangi gdzie startują najlepsi zawodnicy, sposób dodania lub odjęcia foule, jest tak precyzyjny, że bez policzenia trudno zauważyć, że jeden koń wykonał pięć, a drugi sześć kroków.

Optymalnie pasujące odległości w liniach i szeregach wynikają z długości kroku galopu konia. Ta długość zależna jest nie tylko od predyspozycji konia, ale i tempa, jakie przyjmie jeździec i wynosi od 3,5 do 4 metrów.

Szeregi 

Przepisy określają, że szereg to taka kombinacja przeszkód, w której odległość wynosi pomiędzy 7 a 12 metrów, czyli w praktyce jeden lub dwa kroki galopu konia. Najczęściej stosowane szeregi to kombinacje: podwójna i potrójna. Rzadziej stosowane są szeregi poczwórne, a prawie nigdy (choć dozwolone w przepisach) dalsze warianty.

Trudność szeregów wynika podobnie jak w liniach z odległości, ale też z zaprojektowanych w nim rodzajów przeszkód. Liczba szeregów w parkurze, to w zależności od konkursu jeden lub dwa. Coraz częściej jednak zdarza się, że gospodarz toru w najtrudniejszych klasach stawia trzy kombinacje (dwie podwójne i jedną potrójną) choć tego zabraniają niektóre przepisy, np. Pucharu Narodów. Nie można też zapomnieć o konkursie podwójnych i potrójnych szeregów, gdzie tylko „jedynka” jest przeszkodą pojedynczą.

Poniżej przedstawiamy optymalne odległości w liniach i szeregach.

Norma czasu

Norma czasu często nazywana jest ostatnią przeszkodą konkursu. Ustalona jest w oparciu o długość trasy i obowiązujące w konkursie tempo. Dla konkursów Grand Prix to tempo jest bardzo wysokie i wynosi zazwyczaj 400 m/min, na mniejszych placach 375 m/min, a w zawodach halowych 350 m/min. To powoduje, że przy konkursach wysokiej rangi norma czasu jest przeważnie dość wyśrubowana. Zmusza to zawodników do pokonywania przeszkód w określonym tempie i po optymalnej trasie. Kto tego nie uczyni przekracza normę, a co za tym idzie jest karany punktami.

W kolejnym artykule omówimy specyfikę parkurów w poszczególnych rodzajach konkursów.

Fot. Asia Bręklewicz, Karol Rzeczycki i FEI (IO Rio 2016)